تنبلی تخمدان یا سندروم تخمدان پلیکیستیک (Polycystic Ovary Syndrome – PCOS) یکی از شایعترین اختلالات هورمونی در خانمهای جوان و میانسال (زنان در سنین عادی فعالیت تخمدان) است. این اختلال بهعلت عدم تعادل هورمونی و اختلال در تخمکگذاری ایجاد شده و میتواند روی چرخه قاعدگی، باروری، وزن، پوست و سلامت عمومی تأثیر بگذارد.
علتهای تنبلی تخمدان (PCOS):
علت قطعی این سندروم مشخص نیست اما چند عامل مهم نقش پررنگی دارند:
۱. مقاومت به انسولین
بیشتر خانمهای مبتلا، درجاتی از مقاومت به انسولین دارند. در این حالت بدن برای کنترل قند خون، انسولین بیشتری ترشح میکند و همین انسولین بالا باعث افزایش هورمونهای مردانه و اختلال قاعدگی میشود.
۲. عوامل ژنتیکی
سابقه خانوادگی PCOS احتمال ابتلا را بهطور چشمگیری بالا میبرد. این بیماری غالباً در خانوادهها دیده میشود.
۳. اختلالات هورمونی
افزایش هورمونهای مردانه (آندروژنها) باعث جلوگیری از تخمکگذاری منظم و تشکیل فولیکولهای کوچک و نابالغ در تخمدان میشود.
علائم تنبلی تخمدان:
علائم از فردی به فرد دیگر متفاوت است، اما شایعترین موارد شامل:
تشخیص تنبلی تخمدان (PCOS) چگونه انجام میشود؟
تشخیص بر اساس معیار معتبر روتردام (روشهای استاندارد تشخیص اختلال تخمدان پلیکیستیک) انجام میشود. وجود ۲ مورد از سه مورد زیر برای تشخیص کافی است:
آزمایشها و بررسیهای تکمیلی شامل:
درمان تنبلی تخمدان (PCOS)
PCOS درمان قطعی ندارد، اما کاملاً قابل کنترل است و با درمان صحیح، اکثر بیماران چرخه طبیعی و توان باروری کاملاً طبیعی پیدا میکنند.
کاهش ۵ تا ۱۰ درصد وزن
رژیم کمقند و کمکربوهیدرات
ورزش منظم (حداقل ۱۵۰ دقیقه در هفته)
این مرحله در بسیاری از بیماران قاعدگی را کاملاً منظم میکند.
متفورمین: بهبود مقاومت به انسولین
داروهای تنظیم هورمون و قاعدگی
داروهای تحریک تخمکگذاری برای خانمهایی که قصد بارداری دارند (لتروزول، کلومیفن و …)
جهت کاهش آکنه، چربی پوست و موهای زائد.
در صورت عدم تخمکگذاری با دارو:
IUI
IVF و روشهای پیشرفته ناباروری
آیا تنبلی تخمدان باعث ناباروری دائمی میشود؟
خیر.
بیش از ۹۵٪ خانمها با درمان صحیح بارداری موفق دارند. مشکل اصلی PCOS «عدم تخمکگذاری» است که معمولاً با دارو بهطور کامل قابل درمان است.
جمعبندی :
تنبلی تخمدان یک اختلال مزمن اما کاملاً قابل کنترل است. تشخیص زودهنگام، اصلاح سبک زندگی، مصرف داروهای مناسب و پیگیری منظم میتواند علائم را کاهش داده و باروری را به حالت طبیعی برگرداند.